Pierwsze tygodnie i miesiące życia: słuchaj, obserwuj, reaguj
Kontakt z rodzicami w pierwszych miesiącach i latach życia dziecka to podstawa wzajemnego przywiązania i bliskości. To czas, w którym mama i tata stanowią dla malucha wzór zachowań i kanon relacji społecznych. Na prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka w dużym stopniu wpływa proces komunikowania się, jaki prezentują, inicjują i podtrzymują rodzice.1,2
Pierwsze tygodnie i miesiące życia to czas, w którym powinnaś bacznie obserwować i wsłuchiwać się w maluszka. W ten sposób nauczysz się rozpoznawać sygnały, które wysyła dziecko, i odpowiednio na nie reagować. Szybko zauważysz, że ostry, urywany krzyk oznacza niepokój, lęk. Gdy weźmiesz niemowlę na ręce, przytulisz, uspokoi się. W twoich ramionach dziecko czuje się bezpiecznie; czuje, że wszystko jest pod twoją kontrolą.1
Zazwyczaj pierwsza rozwija się więź między matką a dzieckiem, zaraz po niej pojawia się więź z ojcem.1,2
Rozwój emocjonalny dziecka: od uśmiechu przez smutek i nieśmiałość
Bardzo szybko, bo już między 4. a 6. tygodniem życia, na twarzy maluszka pojawia się uśmiech – w odpowiedzi na kontakt fizyczny (pieszczotę, przytulenie), ale też słowa rodziców. 2.–3. miesiąc życia to czas, w którym dziecko uczy się rozpoznawać ludzką twarz. W 4. miesiącu potrafi zademonstrować niezadowolenie, gdy najbliżsi nie zwracają na nie uwagi. Siedmio-, ośmiomiesięczne niemowlę może reagować lękiem na osoby nieznajome. W 8. miesiącu życia maluch gaworzy i nadal łaknie zainteresowania otoczenia.1
Jak możesz wesprzeć rozwój emocjonalny dziecka w tym czasie? Rozmawiaj z nim, okazuj zainteresowanie, odpowiadaj, nigdy nie ignoruj; okazuj czułość, zrozumienie i miłość.1
Warto zapamiętać przedziały czasowe, w których maluszek powinien zacząć wyrażać pewne stany emocjonalne, np.:
- zadowolenie i radość w 1.–2. miesiącu życia (mż.)
- złość i smutek w 3.–4. mż.
- lęk przed nieznajomą osobą – 8. mż.
- nieśmiałość, wstyd w 12.–15. mż.1
Kochaj, wspieraj, ustanawiaj reguły
Dziecko, które czuje nieustające wsparcie ze strony rodziców i ich gotowość do niesienia pomocy, rozwija się w ufności, przekonaniu o własnej wartości i niepowtarzalności. Uczy się również, jak radzić sobie z własnymi emocjami i adekwatnie je wyrażać. Warto uświadomić sobie, że rodzice pełnią rolę przewodników maluszka po skomplikowanym świecie odczuwanych przez nie uczuć, często skomplikowanych lub całkowicie niezrozumiałych.1
Poczucie bezpieczeństwa, jakie budzisz w dziecku, przewidywalność twoich reakcji, wrażliwość i empatia stanowią silne wsparcie dla jego prawidłowego rozwoju emocjonalnego. Podobnie jak szacunek, który okazujesz, reagując na sygnały maluszka czy odpowiadając na jego pytania.1
Okres między 1. a 3. rokiem życia to tzw. wiek poniemowlęcy, w którym należy starać się porządkować dziecku świat: wprowadzać pewne reguły i zasady oraz uczyć ich przestrzegania. Dziecko z dnia na dzień staje się coraz bardziej samodzielne. Teraz może pojawić się upór czy protest wobec ograniczeń. Pamiętaj: maluch wciąż potrzebuje twojej bliskości i wsparcia.1,2
Wszystkie mamy z pewnością wiedzą, że w dzieciach nie wolno wzbudzać lęku, strachu, dezorientować ich ani wywoływać w nich poczucia krzywdy.1
-
Czuba-Pietrzyk M., Sikorska I. Rozwój emocjonalny i społeczny małego dziecka. Budowanie relacji matka-dziecko. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/prawidlowyrozwoj/rozwojspoleczny/69703,rozwoj-emocjonalny-i-spoleczny-malego-dziecka-budowanie-relacji-matka-dziecko. Data dostępu: 18.11.2018.
- Dosman C. F., Andrews D., Goulden K. J. Wiek występowania kamieni milowych we wczesnej ocenie rozwoju dziecka. Stencel D. (tłum.). Medycyna Praktyczna Pediatria 2014; 1: 55–67
PO/ENF/18/0098
