Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (2016 r.) prawidłowa laktacja (jeśli maluszek ssie efektywnie i odpowiednio przybiera na wadze) nie powinna wiązać się z odciąganiem pokarmu. Wskazaniem do takiego postępowania są sytuacje szczególne, np. nadmiar pokarmu lub przeciwnie: jego niewystarczająca produkcja. Czasem leczenie farmakologiczne mamy wymusza przerwę w karmieniu piersią. Jeśli nie ma przeciwwskazań, zaleca się utrzymanie laktacji (i odciąganie pokarmu), by po zakończeniu terapii (zgodnie z zaleceniami lekarza) znów przystawiać dziecko do piersi. Kiedy jeszcze odciągać pokarm? ¹

Najczęściej nadprodukcję (nadmiar) pokarmu obserwuje się kilka dni po porodzie. Zazwyczaj wystarcza częste przystawianie noworodka do piersi, by opanować sytuację. Czasem jednak konieczne bywa odciąganie pokarmu. Możesz użyć do tego celu specjalnych laktatorów (mechanicznych – ręcznych lub elektrycznych) albo zrobić to ręcznie.²

Prawidłowe odciągnięcie pokarmu i zamrożenie porcji mleka może okazać się przydatną rezerwą w przyszłości. Jeśli jednak nie istnieją wskazania do takiego postępowania, nie odciągaj pokarmu, ponieważ możesz znacznie nasilić laktację i wywołać problemy laktacyjne.¹

U niektórych mam w pierwszych dniach po porodzie laktacja jest niewystarczająca. Na ogół zmiany w metodzie karmienia i częstsze przystawianie maluszka do piersi ułatwiają pokonanie przejściowych trudności. Istnieją jednak przypadki rzeczywistych niedoborów, w których odciąganie pokarmu może zażegnać problem.¹

Odciąganie pokarmu bywa pomocne w sytuacji rozłąki, oddzielenia mamy od dziecka (hospitalizacja, podróż, powrót do pracy). Najczęściej jednak wskazanie stanowią trudności w karmieniu piersią. Alternatywnej drogi podawania mleka wymagają noworodki i niemowlęta, u których występują problemy w podjęciu i utrzymaniu efektywnego ssania piersi.^1,2

Kłopoty wynikać mogą m.in. z wad anatomicznych jamy ustnej maluszka (jak krótkie wędzidełko), zbyt słabego odruchu ssania, upośledzenia funkcji ssania. Wsparcia tego rodzaju wymagają niemowlęta w złym stanie ogólnym (m.in. z powodu infekcji, wady wrodzonej serca), u których wysiłek związany ze ssaniem mógłby stanowić zbyt duże obciążenie. Źródłem problemów laktacyjnych bywa niedorozwój gruczołu mlekowego u mamy lub jego uszkodzenie (pourazowe, pooperacyjne).¹

Odciąganie pokarmu zaleca się, gdy istnieją przeciwwskazania do karmienia piersią, np. konieczność włączenia do terapii matki wybranych leków (niektórych leków przeciwnowotworowych i cytotoksycznych). Należy pamiętać, że również środki (leki) niezbędne do wykonania niektórych badań diagnostycznych (np. scyntygrafii kości, scyntygrafii żołądka/przełyku) mogą być wskazaniem do przerwania (najczęściej na określony czas) karmienia piersią. Jak długo w takich sytuacjach powinna trwać pauza w karmieniu piersią? Decyzję podejmuje lekarz (czas zależy przede wszystkim od rodzaju podanego leku).¹

Jak przechowywać odciągnięty pokarm? O czym pamiętać? Przede wszystkim zaopatrz się w pojemniki, które posiadają atest do przechowywania żywności (np. atest Państwowego Zakładu Higieny). Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiZD) dopuszcza się pojemniki ze szkła, polipropylenu i polisulfonianu.¹

Nie gotuj pokarmu! W ten sposób pozbawisz go cennych właściwości (np. odpornościowych). Ale starannie umyj i wyparz laktator oraz pojemniki do przechowywania mleka. (1) Pokarm matczyny powinien być przechowywany w ściśle określonych warunkach. W zamrażarce (temp. -20 st. C) można przechowywać go 3-6 miesięcy, w zamrażalniku (-10 st. C) tylko 2 tygodnie, a w lodówce (4 st. C) maksymalnie 96 godzin. W temperaturze pokojowej (19-25 st. C) pokarm można wykorzystywać przez 4 godziny (najdłużej przez 68 godzin). Jeśli wybierasz się w podróż, mleko w „torbie-lodówce” nie powinno być przechowywane dłużej niż 24 godziny. ¹

1. Szajewska H., Horvath A., Rybak A. et al. Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria 2016; 13: 9-24.
2. Mikiel-Kostyra K. Odciąganie pokarmu. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/karmienie-piersia/52541,odciaganie-p..., data dostępu: 16.11.2018.

PO/ENF/18/0098